Thứ Bảy, 26 tháng 1, 2013

THƠ DỊCH -

Mignon - Johann Wolfgang von Goethe (Nguyễn Thế Tuyền dịch)

Chủ nhật - 26/08/2012 10:16



Tôi nhận được bản dịch bài thơ Mignon của Goethe vào một buổi sáng chủ nhật mùa hè đẹp trời và thanh bình trên đất Đức. Còn gì sung sướng hơn khi được thưởng thức món quà đặc biệt này. Nó đặc biệt vì cái khát vọng gói trong bài thơ đã tiềm ẩn trong tôi từ lâu rồi, bây giờ nó có dịp bùng cháy. Trước hết tôi xin giới thiệu toàn bộ bài thơ, như tự tay mình rót một ly rượu để rồi sau đó chúng ta cùng nhau thưởng thức những giọt men của nó. Bùi Nguyệt
Mignon - Johann Wolfgang von Goethe (Nguyễn Thế Tuyền dịch)
Mignon - Johann Wolfgang von Goethe (Nguyễn Thế Tuyền dịch)

Mignon 
                    1 
Johann Wolfgang von Goethe

                                                 Nguyễn Thế Tuyền
                                                (Chemnitz CHLB Đức) dịch sang tiếng Việt

Chỉ có ai khát vọng
Mới hiểu được tôi đau
Cô đơn và tách biệt
Với tất cả sắc màu
Tôi ngước nhìn trời đất
Nhìn tất cả mọi nơi
Người mà tôi yêu dấu
Ở mãi chốn xa vời
Làm cho tôi quay cuồng
Tâm cam tôi lửa đốt
Chỉ có ai khát vọng
Mới hiểu được tôi đau.

    Goethe, ông là ai? Goethe sinh năm 1749 tại Frankfurt am Main CHLB Đức và mất năm 1832 tại Weimar. Là luật sư, bác sĩ, nhà triết học và đã từng giữ chức Bộ trưởng văn hóa trong chính quyền thời bấy giờ, nhưng ông vẫn để lại cho hậu thế một số lượng tác phẩm văn học đồ sộ. Goethe sống rất mãnh liệt, làm việc hết mình nhưng cũng hưởng thụ hết mình. Ông đi du lịch nhiều nơi, thích bàn luận với bạn bè về văn học, triết học nên có kiến thức có thể nói là toàn năng, thâu tóm được hầu hết hiểu biết thời ông sống. Faust là một trong những kiệt tác của ông, đã được dịch ra trên 50 thứ tiếng, được dựng thành phim, được đăng ở rất nhiều tờ báo trên toàn thế giới. Tác phẩm này là một trong những tác phẩm trụ cột của trào lưu Khai sáng, nền tảng quan trọng để châu Âu phát triển như ngày nay. Sau khi gặp Schiller và Herder, đều là những nhà hiền triết Đức vĩ đại, ông vô cùng phấn khởi và rủ họ về cùng sống ở thành phố Weimar, lập lên trường phái cổ điển Đức, cả ba đều là những cây đại thụ của nền văn minh Khai sáng. Goethe là bậc thầy mô tả nội tâm, chỉ vài dòng trong Mignon (tên một người con gái Pháp) mà ông đã cho người đọc cảm giác bão tố vì phải xa cách người mình yêu. Ông không tả cái quằn quại của nỗi nhớ mà lại nói gián tiếp : "Chỉ có ai khát vọng, mới hiểu được tôi đau”. Ông biết có phải ai cũng thấm được cái nỗi đau tinh thần này đâu. Nếu nó là nỗi đau cụ thể thì ai cũng cảm được, nhưng nỗi đau tâm lý và khoảng trống trong tâm hồn người thì chỉ những người khát vọng mới có thể hiểu được. Tôi chợt nhớ một câu của nhà văn Pháp (rất tiếc tôi không nhớ tên ông) khi được hỏi: "Ông mong muốn điều gì dành cho kẻ thù của mình?” Sau một thoáng trầm ngâm, ông nói: "Tôi mong anh ta đang yêu mà không được yêu lại!”. Trời đất! Ông không mong cho kẻ thù của mình chết, hay khánh kiệt mà chỉ mong "có thế” thôi à. Tôi viết từ "có thế" trong nháy nháy, bởi vì "chỉ có người khát vọng” mới có thể hiểu cái nỗi đau này. Nó sẽ dằn vặt người đó ngày, đêm, lúc thức giấc, lúc chiều tà… Một người không khát vọng có lẽ cho đây là một câu vô thưởng vô phạt, còn đối với người khát vọng thì… Ông kết thúc bài thơ bằng việc nhắc lại hai câu thơ này có lẽ muốn kết nạp những con người khát vọng vào một thế giới khác, thế giới của người đang yêu và được yêu. Xa người mình yêu, trong ông chỉ còn sự quay cuồng trong trạng thái lửa đốt, không thể làm được bất cứ việc gì. Xin cám ơn ông và cám ơn cả người dịch đã thấu được một phần suy nghĩ của ông, để cho những tâm hồn Việt có thể thưởng thức cái giá trị nhân bản phương Tây bằng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của họ. Hôm nay tôi đã hưởng trọn vẹn một buổi sáng mùa hè lâu lắm rồi mới có.
Bùi Nguyệt
Chemnitz, CBLB Đức

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét