LỜI BÌNH CỦA Bùi Nguyệt
Mùa thu là đề tài khá quen thuộc trong thơ ca. Song, trong „mắt
thơ“ của mỗi tác giả nó lại hiện hữu những đường nét, cảnh sắc khác nhau tùy
vào tâm trạng của thi nhân.
Nhà thơ Xuân Quỳnh thì thấy:
Mùa Thu đi cùng lá
Mùa Thu ra biển cả
Theo dòng nước mêng mông
Mùa Thu vào hoa cúc...
Còn tác giả Phúc Nguyễn lại thấy cả trời thu nằm trong đáy mắt em, dịu dàng say đắm.Thu
và em, hai thực thể một mối tình luôn hòa lẫn vào nhau, biến thiên theo từng
cung bậc của cảm xúc tình yêu.
Anh vẫn biết trời thu đẹp lắm
Thăm thẳm xanh trong đáy mắt em xanh
Trời thu trong xanh vời vợi, nhưng đây đâu phải “Tức cảnh sinh
tình“ mà chính vẻ đẹp từ đôi mắt em qua cái tình của anh đã kéo cả trời xanh
thăm thẳm hiện vào. Điệp từ“ xanh“ được tác giả sử dụng khá tuyệt vời. Bầu trời
xanh, mắt em xanh, giao thoa, hòa quyện tôn thêm vẻ đẹp cho nhau. Em là thu hay chính thu đã hóa vào em, để em
thành dịu ngọt như trái chín trên cành:
Em đã hóa vào thu thành dịu ngọt
Lời yêu anh như trái chín trên cành
Em là bầu trời của anh, mùa thu của riêng anh. Hình tượng thơ cũng
bắt đầu được khơi sâu và mở rộng. Ở đây ta thấy sự chuyển đổi cảm giác khá bất
ngờ, qua các biện pháp tu từ ẩn dụ, so sánh, tác giả đã cảm nhận mùa thu bằng
cả vị giác, thẩm thấu lời em trao như trái ngọt trên cành. Hình ảnh“ trái chín
trên cành“ là hình ảnh đẹp, làm câu thơ trở nên đa nghĩa. Nó gợi cho chúng ta
nhiều sự liên tưởng đến hương vị ngọt ngào của lời nói, nụ hôn của tình yêu
dâng hiến. Phải chăng đó là thứ men say làm ngây ngất tâm hồn thi sỹ đang đắm
chìm trong sắc thể hình ảnh của người đẹp.
Em tha thướt thu càng thêm say đắm
Tóc em bay cho gió gửi hương trời
Chân em bước trên sắc vàng lối mộng
Gót sen hồng buông những dấu son rơi
Bốn câu thơ trên là một bức tranh được tác giả vẽ bằng ngôn ngữ
của thi ca: Trước mắt ta, có giai nhân dáng kiều tha thướt, buông gót chân son
trên thảm lá vàng đi vào cõi mộng. Hương thu dịu ngọt từ mái tóc em bay bay
trong cảnh trời thu như thực như mơ.
Thế mà, thật khó có thể ngờ mối tình say mê, đằm thắm, ngọt ngào
ấy lại có ngày phải chia tay
Chia tay em, chia tay em mùa thu
Anh mang theo nồng nàn nỗi nhớ
Trời thì xanh mà mắt em lệ vỡ
Nắng nhạt nhòa cây lá cũng rưng rưng
Chia tay mùa thu, đành
rằng, đấy là quy luât bốn mùa thay đổi của đất trời, vạn vật. Gió lạnh tràn về,
lá vàng run rẩy níu cành. Thi nhân bâng khuâng tiếc nuối cảnh thu, hơn thế còn
xót xa ôm theo hình em lệ vỡ mi tràn. Từ “lệ vỡ“ được dùng khá đắt, khi đọc lên
ta cảm nhận được nỗi đau tột cùng của sự chia tay, đến nắng cũng phải nhạt
nhòa, cây lá cũng
phải rưng rưng.
Ở hai khổ thơ trên từ ngữ lung linh huyền diệu, thì những khổ thơ
dưới lại ảm đạm âu sầu. Bầu trời và em cũng trở nên đối lập. Trời thì xanh,
nắng lại nhạt nhòa, mắt em lệ vỡ, lòng anh mang nồng nàn nỗi nhớ trong cảnh
tình“ Chia tay em chia tay em tình thu“. Em thì nước mắt chảy ra ngoài, anh thì
nước mắt chảy vào trong. Thật đau lòng! Đúng là:
Thà rằng chẳng biết cho xong
Biết bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu.
Đau lòng lắm chứ! Luyến tiếc lắm chứ. Mối tình đẹp đẽ, đằm thắm,
ngọt ngào thế cơ mà.
Chia tay em, chia tay tình
thu
Chia tay hoàng hôn chiều mong tím lá
“Mùa thu“ hay“ hoàng
hôn“ đã trở thành hình ảnh mang tính biểu tượng cho tuổi mãn chiều xế bóng,
nhưng với câu thơ trên lại đa nghĩa. Có thể đây là một mối tình khi đã ở phía
bên kia con dốc của cuộc đời. Vì tình
yêu thì làm gì có tuổi! “Xế chiều mái tóc bình minh tâm hồn“. Mà cũng có thể
chỉ là hiện thực của bao buổi chiều em mong anh, em đợi anh đến hoàng hôn tắt
nắng. Em khao khát gặp anh, chỉ còn biết gửi nỗi nhớ thương anh thả vào trong
từng câu hát:
Vời vợi nhớ thương câu ca em thả
Nửa vầng trăng khuyết một câu thề
“Nửa vầng trăng“ cũng
là hình ảnh ẩn dụ của hạnh phúc không trọn vẹn. Đã “nửa vầng trăng“ lại “khuyết
một câu thề“, câu thơ chơi vơi, thêm một lần nữa đẩy giai nhân vào cõi nhớ
thương vô vọng.
Chính vì thế phải chia tay em đã bị nỗi nhớ nhung, trăn trở dày
vò. Lòng anh tái tê, người lệ vỡ, kẻ thân tàn. Chia tay em anh thành lẻ loi đơn
chiếc, tâm hồn băng giá như cây trụi lá, trơ cành trong tuyết phủ lúc đông
sang:
Chia tay em tình thu đam mê
Anh đơn chiếc thân tàn cây trụi lá
Đông sẽ tới tuyết rơi đầy mọi ngả
Hồn giá băng tình thu đã đi rồi.
Những câu thơ đọc lên thẳm sâu nỗi buồn đau, nhưng không hề có một
lời oán thán, trách than, nó như điệu nhạc buồn chảy bằng ngôn ngữ của tình yêu
lãng mạn, tuyệt đẹp, bị cắt ngang bởi số phận éo le như là định mệnh, cũng như
thu tàn là điều không thể khác của quy luật bốn mùa.
Tác giả rất khéo sử dụng các hình ảnh, từ
ngữ trong toàn bài, đặc biệt mối tình được lồng trong bối cảnh mùa thu, tình em
và tình thu hòa quyện lung linh thật đẹp, thật đam mê. Vẫn biết rằng thu đến
rồi thu sẽ đi, nhưng “Chia tay mùa thu“ vẫn để lại trong lòng bạn đọc một nỗi
buồn sâu thẳm mênh mang.
Bùi Nguyệt
Chemnitz, CHLB Đức
--------------
